Een breder perspectief op de mens voor de economische professionals van de toekomst

Onderwijs vanuit een beperkt mensbeeld

In het huidige economisch onderwijs wordt de mens vooral gezien als een rationeel en individualistisch wezen dat primair uit is op maximale bevrediging van zijn eigen behoeften. Deze ‘Homo Economicus’ kan uitstekend overweg met concurrentiestrijd en voelt zich op zijn gemak op vrije markten waar hij met niemand een speciale band hoeft te hebben. Een economie die op dit mensbeeld is gebaseerd streeft naar permanente (materiële) groei, maar heeft ook negatieve gevolgen voor sociale rechtvaardigheid en het milieu. De vraag is of en hoe studenten vanuit een breder mensbeeld opgeleid kunnen worden om straks - tijdens hun werkend leven - antwoorden te vinden op deze maatschappelijke vraagstukken.

Innovatie economie onderwijs o.b.v. een ander mensbeeld

In de dagelijkse praktijk blijkt dat de mens niet kan worden gereduceerd tot ‘een Homo Economicus’; dat mensbeeld doet geen recht aan de waarde die mensen hechten aan relaties met de medemens. In wetenschappelijk onderzoek is het alternatief van de Homo Florens uitgewerkt in een gedachtegoed over een mens die zich bewust is van zijn afhankelijkheid van anderen. Hij/ zij is gericht op duurzame relaties en vindt voldoening in het welzijn van anderen. Deze mens denkt natuurlijk ook aan zijn eigen welzijn, maar komt pas echt tot bloei in relatie met anderen. Dit mensbeeld kan studenten in het Hoger Economisch Onderwijs een blik bieden op een economie waarin de bloei van de medemens er toe doet. Dat ondersteunt hen tijdens hun loopbaan mee te werken aan de transitie naar een duurzame, inclusieve en menswaardige economie. 

De bedoeling van het project

Aan een breder perspectief op de mens in de economie wordt in het Hoger Economisch Onderwijs nog nauwelijks aandacht besteed. Daarom worden in dit project de theoretische inzichten ten aanzien van de Homo Florens verwerkt in de lesmethodes voor het Hoger Economisch Onderwijs. Met als doel: de leiders van morgen op te leiden tot het maken van andere, meer menswaardige keuzes waarbij het belang van de ander in hun economisch handelen (en dat van de organisaties waar ze werken) verankerd is.

“Duurzame initiatieven lopen vaak vast op het economische rendement. De economische modellen die hiervoor gebruikt worden gaan uit van een mens die de financiële opbrengst voor zichzelf wil maximaliseren. Met een ander uitgangspunt, dat van een mens als sociaal wezen, veranderen de modellen en wordt de langetermijnvisiewaarde voor de samenleving zichtbaar in het rendement. Dit levert niet alleen andere uitkomsten, maar ook andere economen, bedrijfskundigen en accountants op” (Giuseppe van der Helm, directeur Leren voor Morgen, projectleider Homo Florens)

Aanpak: kenniscreatie, pilots en verankering met een ‘learning community’

Het project bestaat uit 3 fasen:

1. In de eerste fase, Verkenning en netwerkopbouw, wordt, vanuit de reeds bestaande netwerken voor onderwijsvernieuwing in het Hoger Onderwijs een professionele leergemeenschap van docenten, opleidingsmanagers en studenten (learning community)  Daarin verkennen betrokken docenten hoe het onderwijs verrijkt kan worden met het mensbeeld van de Homo Florens, om daarmee ook actief pilots te doen. 
2. In de tweede fase, Kenniscreatie, wordt het mensbeeld van de Homo Florens gerelateerd aan diverse nieuwe economische denkrichtingen zoals de betekeniseconomie en de donuteconomie. Met de genoemde netwerken op het vlak van onderwijsvernieuwing wordt onderzocht waar en hoe dit mensbeeld het onderwijs kan verrijken. Vervolgens ontwikkelen de leden van de learning communityeen pilotprojectin hun eigen onderwijsomgeving.
3. In de derde fase, Implementatie en verankering, worden deze pilots uitgevoerd en geëvalueerd. De eindresultaten en succesfactoren voor verdere opschaling binnen het hoger economisch onderwijs worden gedeeld in een eindsymposium.

‘Homo Florens in Hoger Economisch Onderwijs’ wordt uitgevoerd door Leren voor Morgen samen met het Institute of Leadership and Social Ethics (ILSE) en wordt medemogelijk gemaakt door de Goldschmeding Foundation. 

Over de Goldschmeding Foundation voor Mens, Werk en Economie

De Goldschmeding Foundation werkt aan een betere wereld waarin Mens, Werk en Economie met elkaar in balans zijn én elkaar versterken. Wij doen dit vanuit de overtuiging dat deze ontstaat als mensen elkaars belangen dienen. 

De Foundation ondersteunt daarom - met inzet van donaties, netwerk en kennis - zowel excellent wetenschappelijk onderzoek als innovatieve praktijkprojecten, die bijdragen aan een Inclusieve Arbeidsmarkt, Duurzaam Werk en een Menswaardige Economie.